Aztekler (/ˈæztɛks/), 1300'den 1521'e kadar klasik sonrası dönemde orta Meksika'da gelişen bir Mezoamerikan kültürüydü. Aztek halkları, Orta Meksika'nın farklı etnik gruplarını, özellikle Nahuatl dilini konuşan ve 14. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar Mezoamerika'nın büyük bir kısmına hakim olan grupları içeriyordu. Aztek kültürü, bazıları ittifaklar, siyasi konfederasyonlar veya imparatorluklar oluşturmak için birleşen şehir devletleri (altepetl) halinde organize edildi. Aztek İmparatorluğu, 1427'de kurulan üç şehir devletinden oluşan bir konfederasyondu: Tenochtitlan, Mexica veya Tenochca şehir devleti; Texcoco; ve daha önce baskın gücü Azcapotzalco olan Tepanec imparatorluğunun bir parçası olan Tlacopan. Aztekler terimi genellikle dar bir şekilde Tenochtitlan'ın Mexica'sıyla sınırlandırılmış olsa da, aynı zamanda, İspanyol sömürge döneminin (1521-1821) yanı sıra, İspanyol öncesi dönemde[1] Nahua yönetimlerine veya orta Meksika halklarına atıfta bulunmak için de yaygın olarak kullanılır.[2] Aztek ve Azteklerin tanımları, Alman bilim adamı Alexander von Humboldt'un 19. yüzyılın başlarında ortak kullanımını oluşturmasından bu yana uzun süredir akademik tartışma konusu olmuştur.[3]

Klasik sonrası dönemde Orta Meksika'nın çoğu etnik grubu, Mezoamerika'nın temel kültürel özelliklerini paylaştı ve Aztek kültürünü karakterize eden pek çok özelliğin Azteklere özel olduğu söylenemez. Aynı nedenle, "Aztek uygarlığı" kavramı en iyi, genel bir Mezoamerikan uygarlığının belirli bir ufku olarak anlaşılır.[4] Orta Meksika kültürü mısır ekimini, soylular (pipiltin) ve halk (macehualtin) arasındaki sosyal bölünmeyi, bir panteonu (Tezcatlipoca, Tlaloc ve Quetzalcoatl'ı içeren) ve 260 günlük bir tonalpohualli ile araya eklenen 365 günlük bir xiuhpohualli'nin takvim sistemini içerir. Koruyucu Tanrı Huitzilopochtli, ikiz piramitler ve Aztek I'den IV'e kadar bilinen seramik eşyalar, Tenochtitlan Mexica'sına özgüydü.[5]

13. yüzyıldan itibaren Meksika Vadisi, yoğun nüfusun ve şehir devletlerinin yükselişinin kalbiydi. Mexica, Meksika Vadisi'ne geç gelenlerdi ve Texcoco Gölü'ndeki umut vermeyen adacıklarda Tenochtitlan şehir devletini kurdular ve daha sonra Aztek Üçlü İttifakı veya Aztek İmparatorluğu'nun baskın gücü oldular. Politik hegemonyasını Meksika Vadisi'nin çok ötesine genişleten, geç post-klasik dönemde Mezoamerika'daki diğer şehir devletlerini fetheden bir imparatorluktu. 1427'de şehir devletleri Tenochtitlan, Texcoco ve Tlacopan arasındaki bir ittifak olarak ortaya çıktı; bunlar, daha önce Meksika Havzasına hakim olan Tepanec eyaleti Azcapotzalco'yu yenmek için ittifak kurdu. Kısa süre sonra Texcoco ve Tlacopan, baskın güç Tenochtitlan ile ittifakta küçük ortaklığa düşürüldü. İmparatorluk, ticaret ve askeri fetihlerin bir kombinasyonuyla etki alanını genişletti. Hiçbir zaman fethedilen eyaletlerdeki büyük askeri garnizonlar tarafından bir bölgeyi kontrol eden gerçek bir bölgesel imparatorluk olmadı, bunun yerine öncelikle fethedilen topraklara dost yöneticiler yerleştirerek, yönetici hanedanlar arasında evlilik ittifakları kurarak ve bir emperyal ideolojiyi müşterisi şehir devletlerine yayarak, bağımlı şehir devletlerine hakim oldu.[6] Müşteri şehir devletleri, uzaktaki yönetimler arasındaki iletişimi ve ticareti sınırlayan ve onları lüks malların satın alınması için imparatorluk merkezine bağımlı hale getiren bir ekonomik stratejiyle Aztek imparatoru Huey Tlatoani'ye haraç[7] yerine vergi ödedi.

İmparatorluk maksimum boyutuna 1519'da, Hernán Cortés liderliğindeki küçük bir İspanyol fatih grubunun gelişinden hemen önce ulaştı. Cortés, Meksika'ya karşı çıkan şehir devletleriyle, özellikle Nahuatl konuşan Tlaxcalteca'nın yanı sıra Üçlü İttifak'taki eski müttefiki Texcoco da dahil olmak üzere diğer merkezi Meksika yönetimleriyle ittifak kurdu. 13 Ağustos 1521'de Tenochtitlan'ın düşüşünden ve imparator Cuauhtémoc'un ele geçirilmesinden sonra İspanyollar, Tenochtitlan harabeleri üzerinde Mexico City'yi kurdular. Oradan, Mezoamerikan halklarının fetih ve İspanyol İmparatorluğu'na dahil edilmesi sürecini sürdürdüler. 1521'de Aztek İmparatorluğu'nun üst yapısının yıkılmasıyla İspanyollar, Aztek İmparatorluğu'nun üzerine inşa edildiği şehir devletlerini yerel soylular aracılığıyla yerli halkları yönetmek için kullandı. Bu soylular İspanyol tacına sadakat sözü verdiler ve en azından sözde Hıristiyanlığa geçtiler ve karşılığında İspanyol tacı tarafından soylu olarak tanındılar. Soylular, vergileri iletmek ve yeni efendileri için işgücü seferber etmek için aracılar olarak hareket ederek İspanyol sömürge yönetiminin kurulmasını kolaylaştırdı.[9]

Aztek kültürü ve tarihi, öncelikle Mexico City'deki ünlü Templo Belediye Başkanı'nınki gibi kazılarda bulunan arkeolojik kanıtlarla bilinir; yerli yazılardan; Cortés ve Bernal Díaz del Castillo gibi İspanyol fatihlerin görgü tanıklarının ifadelerinden; ve özellikle İspanyol din adamları ve okuryazar Aztekler tarafından İspanyolca veya Nahuatl dilinde yazılmış Aztek kültürü ve tarihinin 16. ve 17. yüzyıl açıklamalarından, örneğin Fransisken rahibi Bernardino de Sahagún tarafından yerli Aztek muhbirleriyle işbirliği içinde yaratılan ünlü resimli, iki dilli (İspanyolca ve Nahuatl), on iki ciltlik Florentine Codex gibi. Fetih sonrası Nahuas hakkında bilgi için önemli olan, yerli yazıcıların Nahuatl'da, özellikle İspanyol sömürge yönetimi altındaki yerel amaçlar için alfabetik metinler yazmaları için eğitilmeleriydi. yüksekliğinde,